غنا و تنوع گونه‌ای پرندگان در امتداد نیمرخ ارتفاعی دامنه‌های شمالی رشته‌کوه البرز (مطالعۀ موردی جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود)

چکیده کاهش یکنواخت غنا و تنوع گونه‌ای همراه با افزایش ارتفاع برای مدت‌ها الگوی کلی مورد پذیرش بوم‌شناسان بود، اما پژوهش‌های اخیر رابطه‌ای زنگوله‌ای‌ با حداکثر تعداد گونه در ارتفاعات میانه را به‌مثابۀ الگوی غالب پیشنهاد می‌کند. این تحقیق به‌منظور بررسی رابطۀ غنا و تنوع گونه‌ای پرندگان و ارتفاع در امتداد نیمرخ ارتفاعی دامنه‌های شمالی رشته‌کوه البرز و به‌طور موردی در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام گرفت. منطقۀ مورد مطالعه براساس جوامع گیاهی موجود به شش طبقۀ ارتفاعی از 80 تا 2200 متر طبقه‌‌بندی و تعداد 163 واحد نمونه‌برداری به‌روش اشکوب‌بندی- تصادفی در این طبقات مستقر شدند. حداقل فاصله بین واحد‌های نمونه‌برداری 250 متر و در فاصلۀ حداقل 25 متری از حاشیه توده‌های جنگلی درنظر گرفته شد. نمونه‌برداری در میانۀ فصل بهار و از طلوع خورشید تا ساعت 10 صبح و به‌روش بی‌تحرکی و انتظار و به‌مدت 10 دقیقه برای هر واحد نمونه‌برداری و با استفاده از روش شمارش نقطه‌ای با شعاع نا‌محدود انجام شد.بر اساس نتایج، غنا و تنوع گونه‌ای پرندگان با تغییر ارتفاع تفاوت معنی‌داری نشان می‌دهد. همچنین، نتایج حاصل از رگرسیون غیرخطی نشان می‌دهد که غنا و تنوع گونه‌ای پرندگان در این ناحیه با ارتفاع از سطح دریا از الگوی زنگوله‌ای‌ پیروی می‌کند و در ارتفاعات میانه به بیشترین مقدار خود می‌رسد. این نتایج اهمیت توجه بیشتر به جوامع جنگلی موجود در میان بندهای نیمرخ شمالی البرز و لزوم رعایت ملاحظات زیست‌محیطی در اقدامات جنگلداری و بهره‌برداری در این دامنه از ارتفاعات را نشان می‌دهد.